Ν.Σ. Μαυρογιάννης
Μαθηματικός (MSc, PhD)
Η διάλυση
του ενιαίου δικτύου των Προτύπων Πειραματικών Σχολείων (ΠΠΣ) που πραγματοποίησε
η απελθούσα κυβέρνηση για αρκετούς πολίτες εξακολουθεί να παραμένει ακατανόητη.
Διότι σύμφωνα με την κοινή λογική δεν
διαλύει κάποιος ένα κατά γενική ομολογία
πετυχημένο θεσμό που αγκάλιασε και περιέβαλλε με την εμπιστοσύνη της η Ελληνική
κοινωνία. Η αμηχανία όμως προέρχεται από την αποδοχή μίας σιωπηρής υπόθεσης ότι
η επί επτάμηνο κυβέρνηση της χώρας όντως ενδιαφέρονταν για να πάνε καλά τα
εκπαιδευτικά μας πράγματα. Πρόκειται όμως για υπόθεση που δεν εδράζεται σε
πραγματικά περιστατικά. Το ενάντιο μάλιστα. Από τα δεδομένα προκύπτει ότι
υπήρξε ενδιαφέρον να πάνε προς μία κατεύθυνση όχι όμως προς κάτι που να μοιάζει
με κοινό καλό.
Η
πλειονότητα των ενεργειών της προηγούμενης κυβέρνησης και οπωσδήποτε της ηγεσίας
του Υπουργείου Παιδείας ήταν ολοφάνερο ότι απευθυνόταν σε κομματικό και όχι εθνικό ακροατήριο. Επειδή
στα οικονομικά θέματα φαινόταν από την αρχή, και αποδείχθηκε περίτρανα στο
τέλος, ότι δεν υπήρχαν περιθώρια ελιγμών που να δίνουν ένα προοδευτικό άρωμα
επελέγησαν στυγνά ορισμένα εσωτερικά θέματα "άμεσης απόδοσης" όπου μπορούσε να
εφαρμοστεί η κομματική παπαγαλία. Προνομιακοί εσωκομματικοί συνομιλητές υπήρξαν
αφενός οι ασκούντες το επιτήδευμα του προασπιστή δικαιωμάτων και του
αλληλέγγυου χάριν των οποίων είχαμε τα σχετικά επακόλουθα (μεταναστευτικό,
φυλακές, ιθαγένεια, Σκουριές κ.α. ) και αφ' ετέρου οι συνδικαλιστές (ΕΡΤ,
καθαρίστριες, διαθέσιμοι και η πολύπαθη εκπαίδευση). Στην εκπαίδευση τα έδωσαν
όλα: ενίσχυση του των φοιτητοπατέρων στα ΑΕΙ, ενίσχυση των καταληψιών εν γένει ,
χαλάρωση των σπουδών στα Λύκεια, πάγωμα της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών,
αποδυνάμωση της ιεραρχίας στα σχολεία με την μέθοδο των εκλογών και άμεση
επίθεση σε εκείνο του μέρος της εκπαίδευσης που αξιολογούνταν και λογοδοτούσε:
των ΠΠΣ.
Ο
μεγαλύτερος ωφελημένος υπήρξε η ιδιωτική εκπαίδευση. Καταργώντας τις εξετάσεις
στα ΠΠΣ σταμάτησε η εν πολλοίς ταπεινωτική αιμορραγία των ικανών μαθητών που έστρεφαν τις πλάτες στην ιδιωτική εκπαίδευση
προτιμώντας την δημόσια. Βυθίζοντας δε στο τέλμα την τελευταία, εθίζεται η κοινωνία στην αναζήτηση
εκπαιδευτικών διεξόδων εξ' ολοκλήρου επί
πληρωμή. Ας σημειωθεί ότι η επιβολή ΦΠΑ
στα δίδακτρα των ιδιωτικών σχολείων δεν θίγει στον ίδιο βαθμό όλη την ιδιωτική
εκπαίδευση. Είναι αμφίβολο αν θα πληγούν οι μεγάλες μπράντες όπου στέλνει τα
παιδιά της η πολιτική-κοινωνική ελίτ της χώρας και όπου η φοίτηση πέρα από την όποια εκπαιδευτική αξία εμπεριέχει
στοιχεία κοινωνικού κύρους. Πλήττονται τα ιδιωτικά σχολεία που απευθύνονται σε
μεσαία εισοδηματικά-κοινωνικά στρώματα και, κυρίως, τα φροντιστήρια που είναι ένας σχετικά
προσιτός λαϊκός εκπαιδευτικός θεσμός.
Η λεγόμενη
αριστερή διακυβέρνηση επέδειξε αυτή την πρωτοφανή αναλγησία έναντι του
εκπαιδευτικού μέλλοντος των φτωχότερων παιδιών για ένα απλούστατο λόγο. Διότι οι
άνθρωποι της στην πλειονότητα τους μόνο στα λόγια είναι "υπερ αδυνάτου".
Κατά κανόνα αντιμετωπίζουν με άλλα
κριτήρια τους εαυτούς, τους γόνους τους
και τους ανθρώπους του περιβάλλοντος τους απ' ότι το πόπολο. Το λεγόμενο ο ηθικό πλεονέκτημα είναι στην
πραγματικότητα ανύπαρκτο.
Ας δούμε
μερικά παραδείγματα παλιά και πρόσφατα. Το 2006 ξεκίνησε μεγάλη αναταραχή στην Ανώτατη Εκπαίδευση με
αφορμή την τροποποίηση του άρθρου 16 του Συντάγματος. Τότε ο πολιτικός
σχηματισμός που στήριξε την απελθούσα κυβέρνηση με πύρινους λόγους έστελνε τους φοιτητές να συγκρουστούν με την
αστυνομία. Ωστόσο η περίφημη κίνηση των 1000 (στην πραγματικότητα ήσαν περίπου
300) που ανάμεσα τους φιγουράρουν επιφανή άτομα του μέχρι πριν λίγο καιρό
κυβερνητικού στρατοπέδου εν αντιθέσει με την τότε ΠΟΣΔΕΠ διακήρυσσε ότι:
"Ο δημόσιος χαρακτήρας της εκπαίδευσης
δεν κινδυνεύει από την ύπαρξη ιδιωτικών σχολών αλλά από την κατάρρευση του
δημόσιου πανεπιστημίου."
Συγχρόνως η
στα λόγια έχθρα με τα ιδιωτικά πανεπιστήμια δεν εμπόδισε κάποιους να κάνουν δουλειές
με το Ανοικτό Πανεπιστήμιο, το πρώτο επί πληρωμή πανεπιστήμιο της χώρας. Δηλαδή
άλλες αρχές για την αναλώσιμη φτωχολογιά και άλλες για τις καριέρες των ολίγων.
Την ίδια αντίληψη την βλέπουμε να διατρέχει πλείστες όψεις του δημοσίου βίου. Άνθρωποι την πρώην κυβέρνησης επέλεξαν
διαφορετική ιατρική περίθαλψη από αυτή που οι ίδιοι επεφύλασσαν στον πολύ
κόσμο, αξιοποίησαν εσωτερική πληροφόρηση
για τα οικονομικά συμφέροντα δικών τους, διασφάλισαν τα χρήματα τους σε ξένες
τράπεζες, προώθησαν ανθρώπους τους με προσλήψεις,
μετατάξεις, αποσπάσεις, τοποθετήσεις σε θέση ευθύνης κ.τ.λ. Ως και διπλό
διορισμό του ιδίου προσώπου είδαμε μάλλον για έξτρα σιγουριά. Η δε
τοποθέτηση των 11 περιφερειαρχών εκπαίδευσης έκανε όλη την Ευρώπη να γελάει.
Φυσικά η
διαφοροποίηση στην εκπαίδευση δεν θα έμενε απ' έξω. Π.χ. όπως πρόσφατα μάθαμε το
τέκνο του απελθόντος πρωθυπουργού φοιτά σε εκπαιδευτήριο που τα ετήσια δίδακτρα
του είναι όσο ο ετήσιος μισθός πολλών εργαζομένων. Αν υποτεθεί ότι πρόκειται για μία καλή
εκπαιδευτική μοίρα τότε αυτή δεν προορίζεται και για τα παιδιά που φοιτούν στο Δημόσιο
σχολείο. Διότι όπως είπε πρόσφατα σε
τηλεοπτική εκπομπή (Σκάϊ 8-9-15) ο Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Παιδείας αναφερόμενος στα ΠΠΣ :
"Εμείς λοιπόν είπαμε: όποιος
θέλει να πάει σε ιδιωτικό σχολείο το παιδί του να πληρώσει και να πάει σε
ιδιωτικό σχολείο το παιδί του. Ιδιωτικό σχολείο μέσα στο δημόσιο σύστημα δε
μπορούμε να στήσουμε. Αυτό!...(και συνέχισε εννοώντας τα ΠΠΣ)... Έχει όλα τα χαρακτηριστικά του ιδιωτικού σχολείου. Όλα τα χαρακτηριστικά
του ιδιωτικού σχολείου. Ήταν πολιτική
μας θέση. (τρις).."
Με άλλα
λόγια δεν είναι επιτρεπτή η αναβάθμιση έστω και μέρους της Δημόσια Εκπαίδευσης
ακόμη και αν αυτή γίνεται ουσιαστικά χωρίς επιπλέον πόρους. Αυτό που
εντυπωσιάζει είναι ότι εκτός από τον θεσμικό στραγγαλισμό του Δημοσίου Σχολείου
είδαμε και ένα συστηματικό εγκωμιασμό του ιδιωτικού. Ο απελθών Υπουργός
Παιδείας στις προγραμματικές δηλώσεις
της κυβέρνησης (9-2-2015) αφού ειρωνεύθηκε τα ΠΠΣ χαρακτηρίζοντας τα
"'αριστα, υποτίθεται,
σχολεία"
μας
πληροφόρησε:
"Καλά σχολεία την εποχή μου ήταν
τα δημόσια. Ένα από τα μεγαλύτερα εθνικά εγκλήματα, αν μου επιτρέπετε τη
σχετική μεγαλοστομία, είναι ότι από τότε μέχρι σήμερα καλά σχολεία είναι τα
ιδιωτικά."
Τα ΠΠΣ
λοιπόν κατά τον πρώην Υπουργό ήσαν κατ'
επίφαση και μόνο καλά: Το ποιοτικό σχολείο είναι το ακριβό. Είναι γνωστό
ότι η μέση ελληνική οικογένεια επιδεικνύει ένα ξεχωριστό και χαρακτηριστικό
ενδιαφέρον για τις σπουδές των παιδιών της. Η συνήθης λύση είναι το δωρεάν
δημόσιο σχολείο σε συνδυασμό με το συμπλήρωμα του φτηνού λαϊκού φροντιστηρίου. Είτε
συμφωνεί κανείς είτε όχι αυτή είναι η πραγματικότητα. Η απελθούσα ηγεσία του
Υπουργείου Παιδείας δεν αρκέστηκε να αποδομήσει τα ΠΠΣ και να μειώσει το έργο
τους προβάλλοντας την Ιδιωτική Εκπαίδευση. Συνέχισε τα υπέρ της τελευταίας
εγκώμια και για τον ρόλο τους πλέον ως φροντιστηρίων. Έτσι ο πρώην Αναπληρωτής
Υπουργός Παιδείας σε ραδιοφωνική εκπομπή στο 105.5 (12.2.2015)
μας πληροφορεί:
"...οι
σχολάρχες, να το πω έτσι, αρκετοί δεν ξέρω, πολλοί-λίγοι δεν έχει σημασία, τα
έχουν μετατρέψει σε πολύ καλά (sic) φροντιστήρια..."
Η έγνοια για
την υποβάθμιση του ρόλου των ΠΠΣ και των φροντιστηρίων επιδέχεται μία εξήγηση. Η
ορατότητα και ο προβληματισμός των κυβερνητικών αξιωματούχων είναι
εγκλωβισμένος στον κύκλο των συνδικαλιστικών μηχανισμών όλων των βαθμίδων της
εκπαίδευσης και δεν τον υπερβαίνει. Είναι πασίγνωστο ότι οι συνδικαλιστές εκπαιδευτικοί
βλέπουν τους συναδέλφους φροντιστές ως απειλή. Στην κορπορατική αντίληψη που
τους διακατέχει ο φροντιστής αποτελεί ένα αρνητικό μέτρο σκληρά εργαζόμενου
εκπαιδευτικού. Όχι πάντα αλλά συχνά η δουλειά στο σχολείο φαντάζει φτωχή σε
σχέση με το σφύζον από ζωντάνια γειτονικό φροντιστήριο. Κάτι παρόμοιο συνέβη με
τα ΠΠΣ. Ο Ν. 3966/2011 απελευθέρωσε τα ΠΠΣ, τους έδωσε μία ώθηση προς τα εμπρός
και δρομολογήθηκε ένα γίγνεσθαι που χαλούσε την πιάτσα. Στην εκπομπή που
αναφέραμε ο Γ.Γ. του Υπουργείου
προσπάθησε να μειώσει την αξία αυτού του momemtum. Προφανώς αγνοώντας (ή παραβλέποντας σκόπιμα) του τι
πλάτη και τι ψυχή βάζει η πλειονότητα του προσωπικού των ΠΠΣ είπε:
"...δεν ισχύει αυτό ότι ο καθένας
κάνει το κέφι του και περνάει ωραία. Δείτε το λίγο: Οι εκπαιδευτικοί των
πειραματικών μοριοδοτούνται αναλογα με τις λέσχες και τις δραστηριότητες που
αναλαμβάνουν. Είναι άλλο πράγμα από το να είναι εκπαιδευτικοί που κάνουνε και
ράνουνε..."
Για να
δικαιολογηθεί η επιβολή μιας τεχνητής
ισότητας στα Δημόσια Σχολεία εκτοξεύονται διακηρύξεις περί ισόρροπης ανάπτυξης όλων των σχολείων, συνθήματα που αντλούνται απ' ευθείας από την
ντουντούκα όπως " δεν
θέλουμε σχολεία αρίστων αλλά άριστα
σχολεία για όλους" και επικλήσεις του
μύθου περί "σχολείου της γειτονιάς". Πράγματα που κανείς
δεν είναι, πλέον, διατεθειμένος να τα
πιστέψει.
Αυτά που
μένουν είναι μόνο ερωτηματικά.
Μήπως η λαγνεία
για τα εμβληματικά ιδιωτικά εκπαιδευτήρια υπάρχει για τους ίδιους λόγους που εκτιμούν τα
προνόμια οι αστοί και τα τιμούσαν δεόντως τα μέλη της νομενκλατούρας των πρώην
σοσιαλιστικών χωρών;
Μήπως οι
"πρώτη φορά αριστερά" κυβερνήτες ήσαν ίδιοι και απαράλλαχτοι με τους
αστούς πολιτικούς που διαδέχθηκαν;
Μήπως,
επιτέλους, προτού κάποιοι αναδειχθούν σε
λαϊκούς ηγέτες πρέπει να εξαναγκαστούν να αναφέρουν πόσο κομμάτι κοινωνικής
μοίρας έχουν κοινό με τον πολύ κόσμο (τι λεφτά έχουν, σε τι σχολεία πήγαν, πού
έχουν δουλέψει, σε τι σπίτι μένουν, σε τι σχολεία πάνε τα παιδιά τους, που
καταφεύγουν για την υγειά τους, αν και που κάνουν διακοπές κ.α.); Απλές
ερωτήσεις που δέχονται απλές και γρήγορες απαντήσεις.
