Ένας καθηγητής και μια μαθήτρια του Ζάννειου ΠΠΛ απαντούν σε ερωτήσεις σχετικά με τα Πρότυπα σχολεία και την Αριστεία.
Tης Πέννυς Κροντηρά
«Τα πρότυπα πειραματικά σχολεία δεν είναι ούτε χιτλερικά, ούτε ρετσινιάζουν τους μαθητές. Είναι ένας χώρος που αποδέχεται τη διαφορετικότητα, οι καλοί μαθητές δεν θεωρούνται “φυτά”, αλλά ούτε και εκείνοι αντιμετωπίζουν υπεροπτικά τους άλλους» απαντά η Μαριλένα Οικονομοπούλου, μαθήτρια Γ’ Λυκείου στο Ζάννειο Πρότυπο Πειραματικό Λύκειο Πειραιά, στον υπουργό Παιδείας κ. Αριστείδη Μπαλτά και τον αναπληρωτή υπουργό Παιδείας κ. Τάσο Κουράκη και στις εξαγγελίες τους περί κατάργησης των εξετάσεων εισαγωγής στα πρότυπα και πειραματικά σχολεία και αλλαγής του καθεστώτος λειτουργίας τους.
Ο καθηγητής Μαθηματικών κ. Παντελής Μπουμπούλης, ο οποίος διδάσκει εδώ και τέσσερα χρόνια στο Ζάννειο Πρότυπο Πειραματικό Λύκειο Πειραιά, μας μιλά για την ίδρυση των πρότυπων και πειραματικών σχολείων και τις επιμέρους δομές τους. «Συνήθως όταν κάποιος μιλά για πρότυπα σχολεία, αναφέρεται σε ιστορικά σχολεία που ιδρύθηκαν από κάποιον εθνικό ευεργέτη ή κάποιο ίδρυμα με σκοπό την παροχή υψηλής ποιότητας παιδείας ή την κάλυψη ιδιαίτερων εκπαιδευτικών αναγκών. Για παράδειγμα το Ζάννειο ιδρύθηκε το 1956, με ενέργειες του τότε διευθυντή του Ζάννειου Ορφανοτροφείου Γεωργίου Οικονόμου, ως ένα σχολείο με σκοπό την τεχνική/τεχνολογική εκπαίδευση. Τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 οι μαθητές εισάγονταν στα σχολεία αυτά με εξετάσεις. Στη συνέχεια, με το νόμο 1566/85 θεσπίστηκαν τα πειραματικά σχολεία, ενώ σε αυτά εντάχθηκαν και τα πρότυπα, στα οποία οι μαθητές επιλέγονταν με κλήρωση. Με το νόμο 3966/2011 θεσπίστηκαν τα Πρότυπα Πειραματικά Σχολεία (ΠΠΣ), στα οποία οι μαθητές εισάγονται με εξετάσεις. Αρχικά επιλέχθηκαν 15 γυμνάσια, 15 λύκεια και 28 δημοτικά σχολεία. Βασικοί σκοποί των ΠΠΣ είναι:
α) η εξασφάλιση δημόσιας και δωρεάν υψηλής ποιότητας παιδείας για όλους
β) η προαγωγή της εκπαιδευτικής έρευνας
γ) η πρακτική άσκηση φοιτητών
δ) η υποστήριξη του στόχου της δημιουργικότητας, της καινοτομίας και της αριστείας
ε) η πειραματική εφαρμογή νέων μοντέλων διοίκησης, νέων προγραμμάτων σπουδών και άλλου εκπαιδευτικού υλικού».
ΟΙ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΑΠΟ ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΑΙ ΙΔΙΩΤΙΚΑ
Ο κ. Μπουμπούλης μάς εξηγεί τις διαφορές των πρότυπων πειραματικών σχολείων από τα δημόσια και ιδιωτικά. «Η επιλογή των εκπαιδευτικών που διδάσκουν στα ΠΠΣ έγινε με αξιολόγηση από τη Διοικούσα Επιτροπή Προτύπων και Πειραματικών Σχολείων. Στα ΠΠΣ δίνεται η δυνατότητα στους μαθητές να μετέχουν σε σημαντικές καινοτόμους δράσεις, οι οποίες τους παρέχουν, εκτός από καλύτερη εμπέδωση της ύλης, σημαντικές εμπειρίες, όπως διαγωνισμοί, συνέδρια, ομαδικές εργασίες, επισκέψεις σε ερευνητικά κέντρα. Παρότι παρόμοιες δράσεις, εκτός των Ομίλων Αριστείας και Δημιουργικότητας, μπορούν να υλοποιηθούν –και υλοποιούνται– και στα υπόλοιπα δημόσια σχολεία, στα ΠΠΣ αυτό γίνεται πολύ πιο συστηματοποιημένα, ενώ υπάρχουν σαφώς μεγαλύτερες επιλογές. Δεν είναι τυχαίο ότι σε πολλούς διαγωνισμούς τα πρότυπα σχολεία αφήνουν πίσω τους πολύ γνωστά ιδιωτικά σχολεία. Προσφέρουν λοιπόν υψηλής ποιότητας παιδεία δωρεάν σε παιδιά που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να τελειώσουν ένα καλό ιδιωτικό κολέγιο».
Όσον αφορά τις εξαγγελίες του υπουργού Παιδείας, ο καθηγητής δηλώνει: «Δεν με ξάφνιασε. Στην Ελλάδα έχουμε μια παρεξηγημένη άποψη για τέτοια θέματα. Προσπαθούμε περισσότερο να ομαδοποιήσουμε τους μαθητές, και μετέπειτα τους πολίτες, παρά να δώσουμε τη δυνατότητα σε κάποιους να ξεχωρίσουν. Επιπλέον, παρά τα μεγάλα λόγια ότι πιστεύουμε στις δυνατότητες της νέας γενιάς, η αλήθεια είναι πως κάνουμε ό,τι μπορούμε για να τους κόψουμε τα φτερά. Είναι, νομίζω, ένας από τους λόγους που τα “μεγάλα μυαλά” μας διαπρέπουν και κάνουν καριέρα στο εξωτερικό. Πιστεύω πάντως ότι δεν ήταν σωστά ενημερωμένος ο υπουργός. Αν ρωτήσει τους μαθητές μας, θα δει ότι τα πράγματα δεν είναι όπως τα παρουσιάζουν κάποιοι».
Για τη φήμη ότι παρατηρούνται δείγματα ναρκισσισμού στους μαθητές των πρότυπων πειραματικών σχολείων, ο κ. Μπουμπούλης τονίζει: «Δεν έχω παρατηρήσει κάτι τέτοιο στο σχολείο μας. Υπάρχουν βέβαια κάποια φαινόμενα ανταγωνισμού από κάποιους μαθητές, όπως σε όλα τα σχολεία, αλλά θα έλεγα ότι είναι πολύ περιορισμένα. Οι καλύτεροι μαθητές μας είναι ιδιαίτερα κοινωνικά και ευχάριστα παιδιά με πλούσια προσωπικότητα και μεγάλες δυνατότητες».
«Το να είσαι πολύ καλός μαθητής δεν είναι… ρετσινιά!»
Η Μαριλένα Οικονομοπούλου, μαθήτρια Γ’ Λυκείου στο Ζάννειο Πρότυπο Πειραματικό Λύκειο Πειραιά, που είναι ιδιαίτερα χαρισματική και επιμελής, μας εξηγεί πώς βιώνει την καθημερινότητά της σε ένα πρότυπο πειραματικό λύκειο και τι εφόδια της παρέχει το σχολείο: «Αρκετοί από εμάς αισθανόμαστε το σχολείο σαν ένα δεύτερο σπίτι. Είναι ένας χώρος που αποδέχεται τη διαφορετικότητα, οι καλοί μαθητές δεν θεωρούνται “φυτά”, αλλά ούτε και εκείνοι αντιμετωπίζουν υπεροπτικά τους άλλους. Προσωπικά, έχω αναπτύξει μια διαφορετική σχέση με τους καθηγητές μου. Όταν λήγει το ωρολόγιο πρόγραμμα και αρχίζουν οι Όμιλοι Αριστείας, οι καθηγητές απελευθερώνονται από τα δεσμά της διδακτέας ύλης, γίνονται πραγματικοί δάσκαλοι. Μας βοηθούν να ικανοποιήσουμε την περιέργειά μας, να ανακαλύψουμε τα ενδιαφέροντά μας. Βρίσκομαι στο σχολείο επειδή το θέλω, όχι επειδή πρέπει. Μου έχει ανοιχθεί ένας νέος κόσμος, όπου καθορίζω τι θέλω να κάνω. Μέσα από το σχολείο έχουμε συζητήσει με ακαδημαϊκούς, έχουμε προβληματιστεί, έχουμε διακριθεί. Είναι ένα προνόμιο, που αισθάνομαι πολύ τυχερή που το έχω. Έχω αποκτήσει εμπιστοσύνη στον εαυτό μου, μπορώ να κρίνω καλύτερα τις καταστάσεις και έχω αυτοπεποίθηση για το μέλλον. Κατάλαβα ότι το να είναι κανείς άριστος δεν είναι ρετσινιά. Άλλωστε δεν υφίσταται αριστεία, η κατάσταση αυτή είναι δυναμική και ευμετάβλητη και πάντα ένας άνθρωπος μπορεί να βελτιωθεί. Αυτή δεν είναι η επιδίωξη του ανθρώπινου πολιτισμού άλλωστε; Ο θεσμός των πρότυπων πειραματικών σχολείων πρέπει να επεκταθεί και σε άλλες περιοχές, όχι να καταργηθεί. Καλώς ή κακώς διαφέρουμε από τα άλλα σχολεία, και πρέπει περισσότεροι μαθητές να έχουν τη δυνατότητα να φοιτήσουν σε ένα τέτοιο σχολείο, που σέβεται τις ικανότητές τους και τους παρέχει τα εφόδια για ένα καλύτερο μέλλον. Τα σχολεία αυτά αποτελούν μια μοναδική εμπειρία, ένα ταξίδι στη γνώση, κάτι που έχει εκλείψει από το εκπαιδευτικό μας σύστημα».
Οι «άριστοι», όμως, πετυχαίνουν στη ζωή; Η Μαριλένα μάς αναφέρει τα επιπρόσθετα εφόδια που παρέχει ένα πρότυπο πειραματικό σχολείο στους μαθητές. «Η αριστεία δεν οδηγεί κατ’ ανάγκη στην επιτυχία. Αρκετές φορές οι άριστοι μαθητές επαναπαύονται, στηρίζονται μόνο σε αυτό το χαρακτηριστικό τους και θεωρούν πως έτσι θα υλοποιήσουν τους στόχους τους. Όμως στην πράξη η θεωρία αυτή δεν επιβεβαιώνεται. Αυτό που μαθαίνουμε στα πρότυπα πειραματικά σχολεία είναι πώς να αξιοποιούμε την “αριστεία” μας, τις δυνατότητές μας. Μέσα από τις δραστηριότητες των ομίλων και τους διαγωνισμούς στους οποίους συμμετέχουμε αντιμετωπίζουμε προκλήσεις, μαθαίνουμε να συναγωνιζόμαστε, να έχουμε εμπιστοσύνη στις ικανότητές μας. Σημασία δεν έχει αποκλειστικά η επιτυχία, αλλά η προσπάθεια. Ωριμάζουμε μέσα από τις καταστάσεις, αναλαμβάνουμε ευθύνες και μαθαίνουμε πώς λειτουργεί μια ομάδα, πόσο σημαντική είναι η συνεργασία και η υπευθυνότητά μας. Διότι όσο έξυπνοι και αν είμαστε, αν δεν εργαστούμε ομαδικά, με συνείδηση των αδυναμιών μας, δεν μπορούμε να εξελιχθούμε, ούτε ως άνθρωποι ούτε ως ομάδα. Ένας μαθητής λοιπόν μπορεί μέσα από τους Ομίλους Αριστείας να λάβει ορισμένα επιπρόσθετα εφόδια. Μαθαίνει όσα δεν προλαβαίνει στις ώρες του σχολείου, εξερευνά τον εαυτό του, τα ενδιαφέροντά του. Βρίσκεται σε ένα υγιές, αξιοκρατικό περιβάλλον, όπου αρκετές φορές δεν αναπτύσσεται η βαθμοθηρία. Βέβαια, αγχώνεται γιατί πρέπει να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των καθηγητών, όμως μπορεί να αξιοποιήσει δημιουργικά το άγχος του και να βγει πιο δυνατός από αυτή τη διαδικασία».
«Κάθε άνθρωπος είναι άριστος με τον δικό του τρόπο»
Η Μαριλένα Οικονομοπούλου μάς αναλύει πώς ο τίτλος του «άριστου» μαθητή λειτουργεί στη σχολική κοινότητα και αν δύναται ο τίτλος αυτός να διαχωρίσει έναν μαθητή από τους υπόλοιπους. «Ο κάθε άνθρωπος έχει μια διαφορετική αντίληψη για το τι σημαίνει “άριστος”. Πιστεύω ότι κάθε άνθρωπος είναι άριστος, με τον δικό του τρόπο, σε διαφορετικό αντικείμενο. Ίσως προσωπικά να θεωρούμαι άριστη γιατί είμαι καλή μαθήτρια, επιμελής, σχετικά έξυπνη και με γρήγορη αντίληψη. Ένας “άριστος” διακρίνεται για το ήθος του, τον σεβασμό απέναντι στους άλλους. Είναι άριστος γιατί είναι τελειομανής, δεν τα παρατά στην πρώτη δυσκολία, αγωνίζεται, αποτυγχάνει ή πετυχαίνει, αλλά συνεχίζει να αγωνίζεται. Ο “άριστος” διαχωρίζεται από τους άλλους στον βαθμό που το επιλέγει. Σίγουρα ξεχωρίζει, αλλά δεν χρειάζεται να αντιμετωπίζει υπεροπτικά τους άλλους. Στο σχολείο είμαστε μια ομάδα. Ο καθένας συμβάλλει στη διαδικασία της μόρφωσης, προσφέρει στοιχεία στους συμμαθητές και τους δασκάλους του. Έτσι προσεγγίζουμε πολυπρισματικά τη γνώση».
Οι μαθητές δεν αντιμετωπίζουν τη ζήλια άλλων συμμαθητών τους από άλλα σχολεία, μας αναφέρει η μαθήτρια: «Στην επαφή μου με παιδιά από άλλα σχολεία, έχω διαπιστώσει πως τα παιδιά δεν ζηλεύουν με την έννοια του φθόνου. Απλώς θα επιθυμούσαν και εκείνοι να συμμετέχουν στα προγράμματά μας, στους ομίλους. Βέβαια, κανείς δεν τους το απαγορεύει, καθώς τα προγράμματα αυτά είναι ανοιχτά για όλους τους μαθητές. Μάλιστα μερικές φορές συμμετέχουν και παιδιά από άλλα σχολεία σε αυτά. Όμως, καθώς τα προγράμματα πραγματοποιούνται αμέσως μετά τη λήξη των μαθημάτων, είναι αρκετά δύσκολο και κουραστικό για τους μαθητές αυτούς να παρακολουθήσουν αυτά τα προγράμματα».
«Δεν είναι ούτε χιτλερικά, ούτε ρετσινιάζουν τους μαθητές τους»
Η Μαριλένα Οικονομοπούλου απαντά στις εξαγγελίες του υπουργού Παιδείας: «Η άποψη του υπουργού είναι σεβαστή, όπως κάθε άποψη, αλλά θα πρέπει να διαφωνήσω μαζί του. Τα πρότυπα πειραματικά δεν είναι ούτε χιτλερικά, ούτε ρετσινιάζουν τους μαθητές. Ειδικότερα στο λύκειο, η εισαγωγή ενός μαθητή σε ένα τέτοιο σχολείο είναι προσωπική επιλογή, εκείνος πρέπει να έχει επίγνωση των απαιτήσεων και να έχει ένα στοιχειώδες επίπεδο μόρφωσης. Και βέβαια οι εξετάσεις δεν είναι τόσο δύσκολες. Είναι όμως απαραίτητες, καθώς, για να λειτουργήσει ένα τέτοιο σχολείο, χρειάζεται μαθητές που να μπορούν να προσαρμοστούν σε οποιαδήποτε αλλαγή του τρόπου διδασκαλίας και να ανταποκρίνονται στις προκλήσεις. Θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει ρατσιστική τη στέρηση της ευκαιρίας αυτής, καθώς τα πρότυπα πειραματικά προσφέρουν στους μαθητές ευκαιρίες μόρφωσης συγκρίσιμες με των ιδιωτικών, χωρίς το ανάλογο κόστος».
πηγή: το καρφί
